​

 آمار اختراعات ایران در سال 1399

پایگاه تحلیل و جستجو دارایی فکری دارکوب با توجه به اطلاعات جمع آوری شده از مدارک منتشره در پایگاه روزنامه رسمی کشور و اداره ثبت اختراعات ایران، آمار و تحلیل مختصری از اختراعات ثبت شده در سال 1399 را ارائه میدهد. هر گونه  استفاده از این با ذکر منبع (پایگاه تحلیل و جستجو دارایی های فکری دارکوب) بلامانع است.

​

بر اساس اطلاعات مذکور، در سال 1399 بیش از 10500 اظهارنامه در اداره ثبت اختراعات ایران به ثبت رسیده است که تعداد 1045 اظهارنامه، 9/9% تبدیل به گواهی ثبت اختراع شده است. لازم به ذکر است تاریخ اظهارنامه برخی از اختراعاتی که در سال 1399 به ثبت رسیده است مربوط به سال های قبل می باشد. در این سال تعداد 21 اختراع با حق تقدم خارج از کشور به ثبت رسیده است.

طبقه بندی بین المللی اختراع

تعداد و درصد طبقه بندی بین المللی اختراعات ثبت شده در این سال که زمینه فنی آنها را مشخص می کند به شرح زیر تقسیم بندی می شود:

 A. نیازهای بشری: 536 - 26%

B. عملیات اجرایی، حمل و نقل: 426 - 20%

C. شیمی و متالوژی: 295 - 14/4%

D. منسوجات و کاغذ: 148 - 7.2%

E. سازه های ثابت: 62 - 3%

F. مهندسی مکانیک، روشنایی، گرمایش، جنگ افزارها، انفجار: 236 - 11.5%

G. فیزیک: 218 - 10.6%

H. برق: 125 - 6.1%

مالکیت اختراعات

مالکان اختراعات ثبت شده در سال 1399 به شرح زیر تفکیک می شوند:

• حقیقی: 1037 - 76.9%
  • آقا: 819 - 56.4%
  • خانم: 218 - 20.5%
• حقوقی: 23.1
  • دانشگاه: 162 - 11.1%
  • شرکت: 121 - 8.3%
  • پژوهشگاه: 52- 3.5%

در خصوص طبقه بندی بین المللی و مالکان اختراع باید در نظر گرفت که با توجه به این که امکان دارد یک اختراع دارای چند طبقه بندی بین المللی و یا چند مالک باشد، مجموع عددی این دو بخش از جمع کل اختراعات ثبت شده بیشتر می باشد.

​

طرح صنعتی

در بررسی تاریخچه حقوق مالکیت صنعتی ایران آخرین تغییرات در قانون در حوزه طرح صنعتی در سال ۱۳۸۷ بوده است که قانون ثبت اختراعات و طرح صنعتی و علائم تجارتی و آئین نامه اجرایی آن در این سال تصویب و اجرایی گردیده است.

از نظر قانون ثبت اختراعات‌، طرحهای صنعتی و علائم تجاری  هرگونه تركیب خطوط یا رنگها و هرگونه شكل سه‌ بعدی با خطوط‌، رنگها و یا بدون آن‌، به‌گونه‌ای كه تركیب یا شكل یك فرآورده صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد، طرح صنعتی است‌. در یك طرح صنعتی تنها دسترسی به یك نتیجه فنی بدون تغییر ظاهری مشمول حمایت از این قانون نمی باشد. "

"ترکیب خطوط یا رنگها و هرگونه شکل سه بعدی با خطوط، رنگ یا بدون آن بگونه ای که ترکیب یا شکل یک فراورده را از نظر تزیینی و زیباشناختی تغییر داده و باعث جذب مصرف کننده گردد را طرح صنعتی می گویند و تنها دسترسی به یک نسخه فنی بدون تغییر ظاهری مشمول حمایت قانون نمی باشد "

لزوم ثبت طرح جدید قبل از افشا

آیا می دانستید اگر طرح جدیدی برای محصولات تولیدی خود ایجاد کرده اید یا بسته بندی منحصر به فردی ابداع کرده اید قبل از افشا باید آن را ثبت نمایید؟ هر تغییر در شکل ظاهری یا نوع بسته بندی که باعث زیبا شدن محصول تولیدی شما گردید و باعث جذابیت محصولات شما برای مصرف کننده شد بهتر است آن را قبل از افشاء ثبت نمایید تا از سو استفاده ی رقبای خارجی و داخلی در بازارهای هدف جلوگیری شود. با ثبت طرح صنعتی شما می توانید به راحتی از واردات یک محصول که تقلیدی از طرح تولیدی ثبت شده شما است جلوگیری نمایید.

طرح صنتی دایره وسیعی از محصولات صنعتی، خانگی، اداری، ورزشی، صنایع دستی، اسباب بازی، مبلمان اداری، لوازم برقی، خودرو و قطعات آن، ابزار های فنی و پزشکی بهداشتی، اقلام لوکس، تزئینی، منسوجات، فرش و لباس، ظروف آشپزخانه، مصنوعات پلاستیکی و حتی بسته بندی طیف وسیعی از محصولات را شامل می شود. از این رو و وفق ماده 20 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی علائم تجاری مصوب 1386 هرگونه ترکیب خطوط یا رنگها و هرگونه شکل سه بعدی یا خطوط، رنگها و یا بدون آن به گونه ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصول از صنایع دستی را تغییر دهد طرح صنعتی است". در ضمن طرح صنعتی تنها دسترسی به یک نتیجه فنی بدون تغییر شکل ظاهری مشمول حمایت از این قانون نمی شود.

شاید یک طراح در طراحی طرح مورد نظر جنبه های مختلف مانند باب میل بازار، انبار داری، تعمیر و نگهداری، حمل و نقل، تولید سریع و کم هزینه و ... را در نظر داشته باشد اما آنچه را این قانون، به تعبیری دیگر حقوق طرح صنعتی حمایت می کند فقط شکل و ظاهر آن محصول آن هم از جنبه ی زیبایی شناسی را شامل می گردد در سایر خصوصیات، بخصوص ویژگی فنی یا عملکردی آن تحت حمایت این قانون نمی باشد.

انتخاب نام مناسب برای طرح صنعتی

در انتخاب نام برای طرح صنعتی باید به نام یا عنوانِ عمومی که بین عموم مردم متداول است و باعث شناختن آن کالا می‌شود اشاره شود. مانند: صندلی، بُطری، کاسه، فنجان، ، جعبه بسته‌بندی دارو و... . بنابراین، از عباراتی مانند: نام تجاری، امتیازات عملکردی، شکل هندسی و جنس مواد سازندۀ کالا، استفاده نشود. همچنین جهت توصیف شکل ضاهری کالا، صرفا ویژگی های هندسی قابل رویت آن مانند خطوط و شکل سه بعدی و یا رنگ ها توصیف گردد.

در طرح هایی که از چند کالا با کاربرد مشابه تشکیل شده اند مانند(غذاخوری، سرویس قاشق و چنگال، سرویس ظروف غذاخوری، مبلمانِ اتاق نشیمن و ...) نام هر کدام از کالاهای مستقل موجود در مجموعه‌ها، می‌بایست حتما در متن توصیف شکل ظاهری کالا بیایند. به عنوان مثال در سرویس ظروف: (بشقاب، دیس، کاسه، پیاله، قوری، فنجان، لیوان، نمک‌پاش، سالادخوری، قاشق، کف‌گیر و غیره) و در سرویس مبلمان: (مبل یک نفره، کاناپه (سه نفره)، میز جلوی مبلی، میز غذاخوری، میز آرایش، صندلی، دراور، تخت خواب و غیره).

· شکل کلی کالا (دوبعدی یا سه بعدی) همچنین شکل بصریِ هر کدام از بخش‌ها و اجزای آن، می‌توانند در ابتدا با بهره‌گیری از شکل‌ها و احجام بنیادین هندسی، به اختصار توصیف شوند. (مانند: مربع، مستطیل، مثلث، دایره، لوزی، بیضی، مکعب مربع، مکعب مستطیل، استوانه، هِرَم، مخروط و کُره) و سپس در ادامه سایر جزئیات طرح توصیف شوند. (از کل به جزء توصیف شود)

· در «توصیف شکل ظاهری کالا»، همواره از واژگان و عباراتی استفاده شود که با دقت بیشتری، طرح کالا را معرفی می‌کنند. به عنوان نمونه، برای توصیف شکل‌های «مربع، مستطیل، لوزی، ذوزنقه» واژۀ «چهارگوش» استفاده نشود. همچنین برای توصیف «چند ضلعی‌ها»، به واژۀ «چند ضلعی» اکتفا نشود و تعداد اضلاع نوشته شوند، مثلاً «پنج ضلعی»، «شش‌ضلعی»، «هفت ضلعی»، «هشت ضلعی» و غیره.

· تأکید می‌شود که در نوشتن «توصیف شکل ظاهری کالا»، ، نام کالا، نام و آدرس اشخاص اظهارنامه، به دُرستی املای واژگان و عدم وجود اشتباهات تایپی توجه شود.

جهت نمایش سوالات پرسیده شده در تالار گفتگو در مورد تفاوت اختراع و طرح صنعتی، کلیک کنید.

معاهده همکاری ثبت اختراع PCT و حمایت بین المللی اختراع

دوره ی آموزش مجازی حمایت بین المللی از اختراعات و آشنایی با معاهده ی همکاری ثبت اختراع PCT که توسط موسسه نوفن حامی البرز تهیه و تولید و با حمایت صندوق نوآوری و شکوفایی برای شرکت های دانش بنیان نیز ارائه شده است.

برخی از عناوین:
- آشنایی با سازمان جهانی مالکیت فکری WIPO
- آشنایی با معاهده همکاری PCT
- جستجوی اختراعات در پایگاه PatentScope
- فرآیند ثبت اختراع در PCT
- طبقه بندی بین المللی اختراع

هزینه ثبت نام آزاد: 50 هزار تومان
شرکت های دانش بنیان: 15 هزار تومان

با ارائه گواهی الکترونیکی

دوره آموزش مجازی معاهده همکاری ثبت اختراع PCT و حمایت بین المللی اختراع اطلاعات جامعی را در مورد چگونگی حفاظت از اختراعات در سطح بین المللی به مخاطب ارائه میدهد. این دوره تحت نظارت پارک علم و فناوری البرز می باشد و در صورت موفقیت در آزمون، به مخاطبان مدرک از این مرجع صادر خواهد شد.

سر فصل های این دوره مجازی به شرح زیر است:

• جلسه اول – تاریخچه نیاز به حمایت بین المللی از اختراعات

• جلسه دوم – آشنایی با سازمان جهانی مالکیت فکری WIPO

• جلسه سوم – انواع حمایت بین المللی از اختراعات

• جلسه چهارم – آشنایی با معاهده همکاری PCT

• جلسه پنجم – جستجوی اختراعات در پایگاه PatentScope

• جلسه ششم – جستجوی اختراعات در پایگاه PatentScope (بخش دوم)

• جلسه هفتم – مدارک مورد نیاز جهت ثبت اختراع درPCT

• جلسه هشتم –  فرآیند ثبت اختراع در PCT

• جلسه نهم- فرآیند ثبت اختراع در PCT (بخش دوم)

• جلسه دهم- طبقه بندی بین المللی اختراع

دوره آموزش مجازی معاهده همکاری ثبت اختراع PCT و حمایت بین المللی اختراع در موسسه نوفن حامی البرز تهیه شده است و هرگونه استفاده غیر مجاز از آن موجب پیگرد قانونی خواهد گردید.

تذکر:

به منظور درک بهتر مطالب این دوره بهتر است آشنایی با روند ثبت اختراع ملی را داشته باشید.

متقاضی از تاریخ ثبت نام، یک ماه میتواند از محتوی آموزشی استفاده کند.

منابع:
پایگاه اطلاع رسانی سازمان جهانی مالکیت معنوی wipo.int
دوره آموزشی آشنایی با PCT سازمان جهانی مالکیت معنوی
پایگاه اطلاع رسانی اداره ثبت اختراعات ایران iripo.ssaa.ir

حامیان:

پارک علم و فناوری البرز – صندوق نوآوری و شکوفایی – بنیاد ملی نخبگان (البرز)

شرکت های دانش بنیان جهت دریافت حمایت 70 درصدی هزینه و ثبت نام در دوره ی آموزش مجازی حمایت بین المللی از اختراعات و آشنایی با معاهده ی همکاری ثبت اختراع PCT با مشاهده ی این ویدیو می توانند مراحل ثبت درخواست در سامانه ی غزال را مطلع شوند.

صندوق نوآوری و شکوفایی

موسسه دانش بنیان نوفن حامی البرز به عنوان کارگزار صندوق نوآوری و شکوفایی جهت ارائه خدمات مالکیت فکری به شرکت های دانش بنیان نیز فعالیت می کند.  شرکت های دانش بنیان میتوانند بین 75 الی 90 درصد از هزینه های خدمات مالکیت فکری را که توسط این شرکت انجام می شود پس از پایان فرآیند ارائه خدمت از صندوق نوآوری و شکوفایی دریافت کنند.

خدمات صندوق نوآوری در زمینه مالکیت فکری

خدمات مالکیت فکری مورد حمایت:

1. نیازسنجی
2. جستجوی دانش پیشین
3. ثبت اختراع ملی و بین المللی
4. ثبت علامت تجاری ملی و بین المللی
5. ثبت طرح صنعتی ملی و بین المللی
6. تحلیل پتنت
7. تحلیل نقض پتنت
8. تدوین پیش نویس قرارداد

آمار معاهده همکاری ثبت اختراع PCT در 2019

آمار اختراعات ثبت شده در معاهده همکاری ثبت اختراع PCT هر ساله توسط سازمان جهانی مالکیت فکری WIPO منتشر می شود. این آمار اطلاعات مفیدی در خصوص تعداد اختراعات ثبت شده و برترین متقاضیان ثبت در این معاهده را ارائه می دهد. در سال 2019 تعداد 265800 اظهارنامه اختراع در این معاهده ثبت شده است که نسبت به سال پیش 5.2 افزایش داشته است. در ادامه آمار معاهده همکاری ثبت اختراع pct در 2019 را با هم بررسی میکنیم.

در بخش نخست آمار اختراعات ثبت شده PCT در 2019 به بررسی شرکت هایی که بیشتر تقاضا را داشته اند می پردازیم. شرکت Huawei Technologies به تنهایی 4411 اختراع را در این معاهده ثبت کرده است و جایگاه اول را در آمار ده شرکت برتر به خود اختصاص داده است. شرکت دوم در این لیست Mitsubishi Electric می باشد که در سال 2019 تعداد 2661 تقاضای ثبت را به معاهده همکاری ثبت اختراع داده است. همانطور که در ذیل این متن دیده می شود شرکت های بسیار معروف و بزرگی که اکثرا در زمینه های فناوری اطلاعات فعالیت می کنند از جمله Samsung Electronics، Qualcomm، Guang Dong Oppo Mobile Telecom، BOE Technology Group، LM Robert Bosch، Ping an Technology، Robert Bosch، LG Electronics جزو ده شرکت برتر از نظر تعداد اختراعات ثبت شده در معاهده PCT می باشند.

در مقایسه با آمار اختراعات PCT در سال 2018 شرکت PANASONIC که رتبه اول را داشت، از لیست 10 شرکت برتر حذف شده و جای خود را به شرکت HUAWEI داده است. شرکت Mitsubishi که در جایگاه نهم بود، به جایگاه دوم ارتقاع پیدا کرده است.

کشورهای متقاضی ثبت در معاهده همکاری ثبت اختراع PCT

همچنین در ادامه آمار اختراعات ثبت شده PCT در 2019 می توان نام ده کشوری که بیشترین متقاضی ثبت در معاهده همکاری ثبت اختراع PCT بوده اند را بررسی کرد. برای اولین بار کشور چین با ثبت 58990 اظهارنامه اختراع جایگاه اول را از کشور آمرکیا با 57840 اظهارنام ربوده است.  کشور ژاپن مقام سوم را با 52660 اختراع حفظ کرده است. دیگر کشور ها دقیقا مانند آمار سال 2018 به ترتیب آلمان، کره جنوبی، فرانسه، انگلستان، سوئیس، سوئد و هلند می باشند.

تکنولوژی های ثبت شده در معاهده همکاری ثبت اختراع PCT

از دیگر اطلاعات منتشر شده در آمار اختراعات ثبت شده در معاهده همکاری ثبت اختراع PCT در سال 2018 می توان به آمار تکنولوژی های برتر به ثبت رسیده اشاره کرد. این شش تکنولوژی عبارتند از تکنولوژی مرتبط با ماشین های برقی- دستگاه ها- انرژی، ارتباطات دیجیتال، فناوری رایانه، حمل و نقل، فناوری پزشکی، ابزار مکانیکی. کشورها بیشترین تقاضای ثبت اختراع در معاهده PCT را در زمینه های فنی زیر ارائه کرده اند:

• کشور آمریکا:  رایانه  % 11.3  ، فناوری پزشکی % 10.2 ، ارتباطات دیجیتال % 8.2
• کشور چین:  ارتباطات دیجیتال % 18.4 ، فناوری رایانه % 13.1 ، ماشین های برقی- دستگاه ها- انرژی % 6.5
• کشور ژاپن:  ماشین های برقی- دستگاه ها- انرژی % 10.8 ، حمل و نقل %5.7 ، فناوری رایانه % 5.4
• کشور آلمان:  ماشین های برقی- دستگاه ها- انرژی % 9.9 ، حمل و نقل %9.5 ، ابزار مکانیکی % 7.4
• کشور کره:  ماشین های ارتباطات دیجیتال % 11.9 ، ماشین های برقی- دستگاه ها- انرژی % 9.3 ، فناوری رایانه % 7.3

انواع فناوری ها نسبت به آمار سال 2017 تغییری چندانی نداشته است تنها زمینه فنی ابزار مکانیکی جایگزین ابزار آلات اندازه گیری در رده آخر این لیست شده است.

ثبت بین المللی اختراع

اگر منظور از عبارت ثبت بین المللی اختراع این است که مخترع اختراع خود را در یک دفتر ثبت میکند و در همه کشور های دنیا حمایت می شود، باید بدانیم که چنین حمایتی وجود ندارد. طبق قوانین کشورها، حمایت قانونی از اختراعات محدود به مرز جغرافیایی هر کشور (territorial) می باشد. یعنی چنانچه شما گواهی ثبت اختراع آمریکا را داشته باشید و شخصی در کشور ایران حق اختراع شما را نقض کند، شما بر اساس ثبت اختراع کشور آمریکا نمی توانید به مراجع حقوقی کشور ایران مراجعه کنید و بر علیه آن شخص اقامه دعوا کنید.

حمایت توسط معاهده پاریس

بر طبق معاهده پاریس، چنانچه بیش از 12 ماه از تاریخ اظهار نامه ی ثبت اختراع نگذشته باشد، می توانید بر اساس همان تاریخ حق تقدم در اداره ثبت اختراع کشور ایران برای ثبت اقدام کنید. این مطلب در خصوص اختراعاتی که ابتدا در ایران ثبت شده باشند و پس از آن بخواهند در کشور آمریکا (یا هر کشور دیگر عضو معاهده پاریس ) ثبت شوند نیز صدق می کند.

در این میان یک استثنا وجود دارد و آن دفتر ثبت اختراعات اروپا یا همان European Patent Office می باشد. چنانچه مخترعی اختراع خود را در دفتر EPO به ثبت برساند، آن اختراع در کلیه کشور های اروپایی عضو EPO به ثبت رسیده و قابل حمایت خواهد بود.

جهت حمایت بین المللی از اختراع بهترین گزینه برای مخترعان معاهده همکاری ثبت اختراع PCT می باشد.

جستجو در معاهده همکاری ثبت اختراع PCT

امکان جستجوی اختراع در معاهده همکاری ثبت اختراع PCT یکی از مهمترین مزایای این معاهده است که جستجو در بین مدارک میلیونها اختراع ثبت شده متقاضیان را برای افراد مختلف از جمله مخترعان، محققان، کارگزاران ثبت اختراع، صاحبان صنایع و حتی مشاوران پروژه های بزرگ ملی فراهم می آورد.

PCT تمام این امکانات را در فضایی مجازی که PATENTSCOPE نام گذاری شده بصورت رایگان ایجاد کرده است.

https://patentscope.wipo.int/search/en/search.jsf

اطلاعات موجود در این پایگاه داده فقط به اختراعات ثبت شده در معاهده همکاری ثبت اختراع PCT محدود نمی شود، بلکه شامل اطلاعات ثبت اختراع برخی از دفاتر ملی و منطقه ای نیز می باشد که لیست آنها به شرح زیر است:

جهت جستجو در اطلاعات موجود در PATENTSCOPE چهار روش وجود دارد که با کلیک بر روی گزینه Search می توانید یکی از آنها را انتخاب نمایید:

1. جستجوی ساده
2. جستجوی پیشرفته
3. فیلد های ترکیبی
4. بازیابی اطلاعات چند زبانی

در صفحه جستجوی ساده شما می توانید جهت جستجو برای یک شماره ثبت خاص، یک فرد مخترع یا متقاضی یا یک شرکت خاص اقدام نمایید. همچنین این امکان وجود دارد که یک شماره طبقه بندی بین المللی اختراع یا یک تاریخ مشخص و یا کلمات کلیدی مورد جستجو قرار گیرند.

در سمت راست این صفحه شما هشت گزینه برای انتخاب کردن دارید:

1. صفحه اول اظهارنامه (Front page): این گزینه به شما امکان جستجو در مندرجات صفحه اول اظهارنامه را می دهد.
2. همه زمینه ها (Any field): کلمات وارد شده در این بخش در همه فیلد های موجود جستجو خواهند شد.
3. مطالب کامل (Full-text): این گزینه امکان جستجو در متن کامل اختراع را به شما میدهد.
4. مطلب انگلیسی (English text): چنانچه می خواهید تنها کلمات انگلیسی را جستجو کنید، این گزینه را برگزینید.
5. شماره/ID: در این قسمت میتوانید شماره اظهارنامه یا شماره انتشار را جستجو کنید.
6. IPC: این گزینه جهت جستجوی اختراعات بر اساس طبقه بندی بین المللی می باشد.
7. نام ها (Names): کلمات وارد شده در این بخش، در فیلد نام مخترع یا متقاضی حقیقی یا حقوقی جستجو خواهند شد.
8. تاریخ ها (Dates): در این قسمت می توانید انواع تاریخ مانند تاریخ تشکیل پرونده یا تاریخ انتشار را جستجو کنید.

این پایگاه میتواند به عنوان یکی از مراجع تحلیل پتنت مورد استفاده قرار گیرد.